www.psychologia.fora.pl

emma · Gość

Autor: Ewa Kozłowska (Centrum Metodyczne Pomocy Psychologiczno-Pedagogicznej)

Badania eksperymentalne prowadzone w ramach psychologii prenatalnej pozwoliły na uchwycenie prawidłowości kształtowania się i funkcjonowania narządów mownych dziecka przed urodzeniem.W okresie prenatalnym rozwija się podstawowy organ nadawczy i odbiorczy mowy, tzn. mózg oraz drogi nerwowe.
Stwierdzono, że w:
· 7 tygodniu mózg dziecka wysyła impulsy, które koordynują funkcje niektórych organów.
· Bardzo wcześnie, bo miedzy 6, a 7 tygodniem życia płodowego, zaczynają wspólnie pracować mięśnie i nerwy
. Drażnienie okolicy wargi górnej powoduje zwrot szyi i tułowia.
· Do 10 tygodnia powierzchnią wrażliwą na dotyk staje się okolica żuchwowa szczękowa
. Drażnienie warg powoduje ich zamknięcie i ruchy połykania.
· W 12 tygodniu pojawia się umiejętność podciągania, podnoszenia górnej wargi – jest to wstępne stadium w odruchu ssania.
· W 3 miesiącu rozpoczyna się trening mięśni biorących udział w wytwarzaniu dźwięków mowy – tj. połykanie wód płodowych. Od tego czasu dziecko staje się wrażliwe na ich smak. Intensywność ruchów połykania zależy od składu chemicznego wód płodowych. Wraz z ruchami połykania rozpoczynają się ruchy nabierania i wypierania wód płodowych. Jest to trening do czynności oddychania po urodzeniu, a więc również przy mówieniu.
· Pod koniec 3 miesiąca są już ukształtowane struny głosowe (a wiec narząd fonacyjny). Dziecko jest więc zdolne do płaczu.
· W 14 tygodniu rozpoczynają pracę mięśnie potrzebne w umiejętności chwytania, oddychania, fonacji i ssania. Są to ruchy nieefektywne, nieudolne, ale wtedy rozpoczyna się trening.
· Od 17 tygodnia dziecko potrafi wysuwać wargi do przodu, oraz stopniowo ćwiczy ruchy ssące warg.
· W 19 tygodniu ruchom połykania towarzyszy skurcz i rozkurcz przepony i brzucha.

Prenatalna faza rozwoju dziecka to okres tworzenia się i intensywnego treningu organów biorących udział w tworzeniu dźwięków, czyli nasady, krtani i płuc. Noworodek nie dokonałby pierwszego oddechu gdyby nie ćwiczył ruchów oddechowych na wiele miesięcy przed urodzeniem.

Osiągnięcie anatomicznej i funkcjonalnej dojrzałości w zakresie układu oddechowego zależy nie tylko od czynnika genetycznego, ale również jest uwarunkowane sytuacją wewnątrzmaciczną. Nie tylko choroby, ale też duże napięcia, stres mogą zaburzać normalne tempo rozwoju dziecka.W okresie prenatalnym odnotować również można dość intensywne doskonalenie narządów odbiorczych mowy, przede wszystkim słuchu. Organ słuchu – ucho – kształtuje się bardzo wcześnie i jest zarazem najlepiej rozwiniętym, w pierwszych trzech miesiącach. Przy urodzeniu jest całkowicie dojrzały.

Badania audiologów wykazały, że płód zaczyna reagować na bodźce akustyczne między 4, a 5 miesiącem życia prenatalnego. Silny dźwięk np. warkot pralki wywołuje niepokój dziecka, budzi je ze snu, przyspiesza akcje serca. Dziecko reaguje również na mowę. Odbiera ono charakterystyczne cechy dźwięków na drodze pozaakustycznej (melodie, akcent, rytm). Przyswaja sobie cechy prozodyczne języka, którym otoczenie mówiło przed jego urodzeniem. Szczególnie dobrze dziecko słyszy i rozpoznaje głos matki.

e,mma · Gość

WIEK: 2-5 MIESIĄC ŻYCIA ETAP: OKRES MELODII (GŁUŻENIE)

CECHY CHARAKTERYSTYCZNE ROZWOJU MOWY:

Jest odruchem bezwarunkowym, zaprawą fizyczną organów mowy do przyszłego działania. Dziecko produkuje piski, mlaski, dźwięki o przypadkowym miejscu artykulacji, nie mieszczą się one w systemie fonologicznym języka. Dźwięki te niemowlę wytwarza na zasadzie samonaśladownictwa. Są to reakcje wrodzone.

WIEK: OKOŁO 6-9 MIESIĄCA ŻYCIA
ETAP: OKRES MELODII (GAWORZENIE)

CECHY CHARAKTERYSTYCZNE ROZWOJU MOWY:
Jest odruchem warunkowym. Dziecko naśladuje wydane przypadkowo dźwięki lub te, które uchwyciło od otoczenia. Naśladownictwo to jest początkowo odruchowe, powoli staje się objawem uwagi, woli dziecka. Dziecko nabywa spostrzegawczości i pamięci.

Gaworzenie jest wyraźnym, choć nie zamierzonym treningiem słuchu mownego (cechy fonetyczne), oraz słuchu muzycznego (dynamika, rytm, wysokość dźwięku). Pojawia się mnóstwo sylab i głosek właściwych językowi polskiemu jak i głosek mu obcych. Pojawiają się kląskania, świsty, parskanie i tym podobne twory. Ten ogrom dźwięków zawiera w sobie wszystkie polskie samogłoski i większą część spółgłosek.

Pojawiają się pojedyncze sylaby: pa, ba, ma, ta, ka, ga oraz wielokrotnie powtarzane: baba, mama, itp. Niemowlę nie nadaje dźwiękom określonego znaczenia. Częściej gaworzy, gdy jest wyspane, najedzone, wypoczęte (manifestuje samopoczucie – funkcja ekspresywna mowy) lub gdy dorosły do niego przemawia (f. komunikatywna). Bardzo charakterystyczna jest niezwykła melodyjność gaworzenia – dźwięki mają różne wysokości. Wygłaszane są raz krótko, raz długo, cicho to znów głośno.

Dziecko rozumie proste słowa: mama, tata, oko, miś, kotek, daj, gdzie jest auto?, nie wolno. Pod koniec 1 roku życia potrafi wymachiwać rączką na pożegnanie, gdy mówi mu się „pa, pa”, klaskać w ręce, gdy mówi się „kosi, kosi łapki”, pokazywać niektóre części ciała oraz przedmioty, gdy wypowie się ich nazwę.

Emma · Gość

WIEK: 2 ROK ŻYCIA
ETAP: OKRES WYRAZU
CECHY CHARAKTERYSTYCZNE ROZWOJU MOWY:

Dziecko zaczyna wypowiadać pojedyncze wyrazy i używa ich w różnych sytuacjach. Ich sens dla dorosłego staje się czytelny, gdy uwzględnimy kontekst sytuacyjny lub gestykulacje dziecka. Wyrazy, które wypowiada dziecko maja podwójne znaczenie:

- Słowo odnosi się do przedmiotu, czyli istnieje związek słowa z desygnatem np. mama to konkretna osoba – dziecko, gdy ją zobaczy woła mama, nazywa;

- Słowo w różnych sytuacjach i w zależności od subiektywnej postawy dziecka nabiera sensu zdania np. gdy dziecko jest z opiekunką i tęskni za matką , to też woła mama, co znaczy „chce do mamy”;

W tym okresie

- pojawiają się nazwy osób: mama, tata, baba
- wyrazy wskazujące: to, tu
- znaki chęci posiadania czegoś: daj
- umiejętność protestu: nie
- onomatopeje: hau, miau, be, me, ko

Dziecko potrafi użyć wszystkich samogłosek ustnych, (nosowe ą, ę) wymowa ich jest zazwyczaj zgodna z normą. Brak jest samogłosek nosowych.

Ze spółgłosek poprawnie wymawiane sa : p, pi, b, bi, m, t, d, k, ki, si, n, ni.

Grupy spółgłoskowe są z reguły upraszczane do jednej spółgłoski np. kaka zamiast kaczka, katy zamiast kwiaty. Często upraszcza budowę słów przez określanie nazwy wyrazu jego pierwszą lub ostatnią sylabą.

Dziecko w tym okresie czyni wielkie postępy w rozumieniu.

Rozumie:
- stwierdzenia, np. Tam jest auto. Kotek chce jeść.
- polecenia, np. Daj pieskowi chlebek. Daj buzi.
- pytania, np. Co robi tata? Gdzie jest babcia?

Emma · Gość

WIEK: 2-3 ROK ŻYCIA
ETAP: OKRES ZDANIA
CECHY CHARAKTERYSTYCZNE ROZWOJU MOWY:

Początkowo dziecko wypowiada zdania bardzo proste, zbudowane z dwóch lub trzech wyrazów, stopniowo przechodzą w wypowiedzi dłuższe , cztero- lub pięciowyrazowe.
Jest to punkt zwrotny w rozwoju mowy dziecka. Treścią wypowiedzi stają się zjawiska niewidoczne, odległe w czasie i przestrzeni.

- pojawiają się zdania przyczynowe np. Cicho, lala śpi.
- dziecko zaczyna posługiwać się wypowiedziami dwuwyrazowymi np. dzień lobić (tzn. odsłoń okno), Mama am, am (tzn. jestem głodny, daj jeść);
- zdania warunkowe np. Jak będę duży, to kupię ci dom;
- pojawia się dopełniacz, celownik i narzędnik w wyrażeniach przyimkowych, chociaż dziecko może opuszczać przyimek np. babci a nie do babci, babcią a nie z babcią;
- dziecko jeszcze nie potrafi poprawnie wymawiać wszystkich głosek, ale słyszy błędy w wypowiedzi i próbuje je poprawiać np. kula - nie kula tzn. kura - nie kula;
- mowa dziecka staje się zrozumiała nie tylko dla rodziców dziecka,

W wieku 3 lat dziecko wymawia na ogół wszystkie samogłoski ustne i nosowe, spółgłoski: p, pi, b, bi, m, mi, f, fi, w, wi, s, z, c, dz, k, ki, g, gi, ch, t, d, n, ni, l, li,sporadycznie s, z, c, dz. Najczęściej s, z, c, dz, sz, ż, cz, dż są zastępowane przez zmiękczone odpowiedniki: ś, ź, ć, dź.

Dziecko najwięcej zna i nazywa rzeczowników np. lala, oko, auto. Dzieci w wieku 3 lat są w stanie odbierać i przekazywać informacje na podstawie opanowanego właśnie języka. Pozostaje tylko dopełnienie, zamknięcie systemu fonologicznego i fleksyjnego (pamiętać jednak o szeroko pojętej normie)

Emma · Gość

WIEK: 3-5 ROK ŻYCIA
ETAP: OKRES SWOISTEJ MOWY DZIECIĘCEJ
CECHY CHARAKTERYSTYCZNE ROZWOJU MOWY:

- pod koniec 4 roku życia zostaje opanowana spółgłoska „r” i często może być nadużywana np. rarka zamiast lalka, parasor, widelec
- miedzy 4 a 5 rokiem życia pojawiają się spółgłoski sz, ż, cz, dż, ale mogą jeszcze być zastępowane przez s, z, c, dz, lub ś, ź, ć, dź
- ok. 4 roku życia utrwalają się: s, z, c, dz
- zniekształcona melodyka mowy tzn. wymawianie wydłużonych samogłosek, trudności w utrzymaniu fonacji na jednakowym poziomie,
- nieporadność w użyciu form fleksyjnych:

- Pomieszanie osób i rodzajów;
- Swoiste formy deklinacyjne i koniugacyjne;
- Swoisty tryb rozkazujący np. placowej zamiast pracuj;
- Swoiste formy czasu przeszłego np. upieczyło zamiast upiekło, pomówiła zamiast powiedziała, śpiła zamiast spała;
- Nieprawidłowe stopniowanie przymiotników np. lepsiejsze zamiast lepsze;
- Tworzenie liczby pojedynczej i mnogiej np. ludź stoi, piesy;

- zniekształcenia wyrazów: przestawianie, dodawanie głosek i sylab np. koczelada-czekolada, badałan - bałagan, similak - slimak, Trusk Tusk

Swoiste słowotwórstwo: badanko - słuchawki lekarskie, pomasłowac – posmarowac masłem, farbkowac – malowac farbami, pieczarz – piekarz, młynkuje – miele.

W mowie dziecka 5-letniego głoski: sz, ż, cz, dż w mowie potocznej mogą być jeszcze zamieniane na s, z, c, dz. Jest to właściwy moment, aby rozpocząć wspomaganie rozwoju mowy poprzez ćwiczenia artykulacyjne.

Dorota Gaskins · Gość

Dzien dobry

Jestem w trakcie studiow z zakresu lingwistyki stosowanej nad rozwojem mowy u dzieci dwujezycznych i poszukuje literatury na temat etapow rozwoju mowy u polskich dzieci. Czy moglabym prosic o sugestie?

Dorota

Prusice · Gość

szukam specjalisty który pomoże mi zdiagnozować mojego syna. szukam też kontaktu ze specjalistami z rejonu dolnego Śląska, szczegolnie z Wrocławia.

Wojtuś od dwóch góra trzech miesięcy gwałtownie przyspieszył, wciąż jednak nie mam diagnozy, co tak naprawdę mojemu dziecku jest.